Η ξηρότητα του δέρματος είναι ένα πολύ συνηθισμένο, κατ’ εξοχήν χειμερινό πρόβλημα, που εντείνεται μετά την ηλικία των 45-50 ετών. Αν και σπανίως είναι σοβαρή, μπορεί να είναι δυσάρεστη και αντιαισθητική.
Τι είναι η ξηροδερμία;
Είναι η ξηρότητα του δέρματος που μπορεί να εκδηλώνεται σε όλο το σώμα ή στα χέρια και τα πόδια. Είναι κυρίως φθινοπωρινό και χειμερινό πρόβλημα, ενώ υποχωρεί αισθητά (έως τελείως) κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Οφείλεται στο κρύο αλλά και στη μείωση της παραγωγής του σμήγματος (είναι το φυσικό λίπος του σώματος) κατά τους χειμερινούς μήνες. Συνήθως είναι πιο έντονη στις μεγαλύτερες ηλικίες (μετά τα 45-50) και όσο μεγαλώνουμε τόσο μπορεί να χειροτερεύει.
Τα κύρια συμπτώματά της είναι ρωγμές στην επιφάνεια του δέρματος (επιστημονικά λέγονται διαβρώσεις), απολέπιση η οποία πολλές φορές είναι εμφανής στα ρούχα (πολύ συχνά στη μέσα μεριά στις κάλτσες) και αίσθημα κνησμού (φαγούρα).
Αν ο πάσχων ξύνεται, μπορεί να κάνει και πληγές, οι οποίες όμως δεν οφείλονται στην ξηροδερμία αλλά στο ότι ξύνει το δέρμα του.
Είναι ένδειξη αφυδάτωσης;
Η ξηροδερμία δεν έχει καμία σχέση με το νερό που πίνουμε. Για να εκδηλώσει κάποιος ξηροδερμία εξαιτίας αφυδάτωσης, θα πρέπει να έχει καταρρεύσει από την έλλειψη νερού.
Τι σχέση έχει με την πιτυρίδα;Πολλοί άνθρωποι λανθασμένα πιστεύουν ότι η πιτυρίδα είναι ξηροδερμία στο κεφάλι. Η αλήθεια είναι ότι η πιτυρίδα είναι η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα της κεφαλής, δηλαδή μία μορφή εκζέματος που έχει δύο στάδια: την ξηρά πιτυρίαση (είναι η πιτυρίδα) και τη λιπαρή μορφή (υπάρχουν κιτρινωπά λέπια κολλημένα στο τριχωτό της κεφαλής).
Πού οφείλεται η ξηροδερμία;
Οφείλεται κατ’ αρχήν στη μείωση της παραγωγής σμήγματος εξαιτίας των ατμοσφαιρικών συνθηκών (του κρύου δηλαδή) και της ηλικίας. Καθώς μεγαλώνουμε, διαταράσσεται η λειτουργία της επιδερμίδας ως φραγμού στην απώλεια ύδατος από το δέρμα και έτσι αυξάνεται η διαδερμική απώλεια.
Περαιτέρω ξηρότητα στο δέρμα προκαλούν τα συστήματα θέρμανσης (κεντρική θέρμανση, αιρ-κοντίσιον) στους κλειστούς χώρους, επειδή ξηραίνουν την ατμόσφαιρα και έτσι εντείνουν την απώλεια ύδατος από το δέρμα.
Ρόλο παίζει, τέλος, και η λεγόμενη μηχανική απώλεια σμήγματος, η οποία συμβαίνει με το συχνό μπάνιο με ακατάλληλα προϊόντα και καυτό νερό, και ακόμα περισσότερο με το αφρόλουτρο στην μπανιέρα (όσοι έχουν ξηροδερμία δεν πρέπει να μουλιάζουν στο νερό, ούτε να χρησιμοποιούν σφουγγάρι και σκληρά σαπούνια όταν κάνουν ντους).
Υπάρχουν νοσήματα που την προκαλούν;
Το βασικότερο είναι η ατοπική δερματίτιδα. Πρόκειται για μία κληρονομική πάθηση που χαρακτηρίζεται από έντονη ξηρότητα του δέρματος λόγω διαταραχής του μηχανισμού διαδερμικής απώλειας του νερού και συνήθως εκδηλώνεται για πρώτη φορά σε βρεφική ηλικία (μετά τους 3 μήνες).
Αλλα νοσήματα που επίσης μπορεί να προκαλέσουν ξηροδερμία είναι ο υποθυρεοειδισμός, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα αυξημένα επίπεδα ουρίας στο αίμα. Ωστόσο η ξηροδερμία δεν είναι το κυρίαρχο σύμπτωμά τους.
Πότε είναι ένδειξη σοβαρού προβλήματος;
Αν τα συμπτώματα της ξηροδερμίας είναι πολύ έντονα και επίμονα και επιδεινώνονται παρότι ο πάσχων εφαρμόζει όλες τις συμβουλές προστασίας του δέρματος, καλό είναι να επισκεφτεί δερματολόγο.
Το ίδιο εάν η ξηρότητα και ο κνησμός επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής του (λ.χ. τον ύπνο), συνοδεύονται από κοκκίνισμα του δέρματος ή δημιουργούν πληγές από το πολύ ξύσιμο.
Ελεγχος από δερματολόγο απαιτείται και εάν ο πάσχων έχει μεγάλα σημεία απολέπισης ή λέπια στο δέρμα του, διότι είναι πιθανό να μην έχει απλή ξηροδερμία.
Συμπτώματα
* Αίσθημα «τραβήγματος» στο δέρμα, ιδίως μετά την έκθεση στο νερό (λ.χ. ντους)
* «Ζαρωμένο», ξερό και σκληρό στην αφή δέρμα
* Αίσθημα κνησμού (φαγούρα), που μερικές φορές είναι έντονο
* Μικρή έως μεγάλη απολέπιση
* Λεπτές ρωγμές ή «σκασίματα» (διαβρώσεις)
Παράγοντες κινδύνου
* Ηλικία (πιο συχνή μετά τα 45-50 έτη)
* Ξηρό, κρύο ή χαμηλής υγρασίας περιβάλλον
* Συχνά αφρόλουτρα ή/και ντους
Τι να κάνετε
* Γρήγορο ντους κάθε μέρα, με μέτριας θερμοκρασίας νερό
* Ντους με τα χέρια
* Πλύσιμο του σώματος και των χεριών με πλάκα σαπούνι, χωρίς άρωμα και αλκοόλ
* Στέγνωμα του δέρματος με απαλά χτυπηματάκια
* Επάλειψη του σώματος με ενυδατικό γαλάκτωμα (bodymilk), αμέσως μετά το ντους και όσες φορές χρειάζεται μέσα στην ημέρα
* Τοποθέτηση υγραντήρων στο σπίτι ή βρεγμένης πετσέτας στα καλοριφέρ, για να έχει υψηλή υγρασία το σπίτι
* Προστασία των χεριών από το κρύο με βαμβακερά γάντια
* Καθαρισμός του προσώπου με ήπια καθαριστικά προϊόντα
Τι να αποφεύγετε
* Παρατεταμένο μπάνιο
* Αφρόλουτρο σε μπανιέρα γεμάτη νερό
* Καυτό ή κρύο νερό για το ντους και το πλύσιμο των χεριών
* Ντους με σφουγγάρι ή πετσετάκι
* Πλύσιμο σώματος και χεριών με πράσινο σαπούνι (είναι αλκαλικό επειδή περιέχει πολλή καυστική ποτάσα και έτσι ξεραίνει το δέρμα)
* Τρίψιμο του δέρματος για να καθαρίσει και να στεγνώσει
* Χρήση μάλλινων γαντιών (το μαλλί μπορεί να ερεθίσει το λεπτό δέρμα των χεριών - μπορείτε να τα βάζετε πάνω από τα βαμβακερά)
* Πλύσιμο του προσώπου με αντιβακτηριακά σαπούνια με άρωμα (αφαιρούν περισσότερο σμήγμα από το δέρμα)
Αυτό το ξέρατε;
Οι περισσότερες ενυδατικές κρέμες δεν προσθέτουν νερό στο δέρμα, αλλά αποκαθιστούν τον φυσικό μηχανισμό που εμποδίζει την επιδερμίδα να χάνει νερό και ο οποίος διαταράσσεται με την ηλικία
Όταν η ξηροδερμία προκαλεί κνησμό...
* Μην ξύσετε το δέρμα
* Εφαρμόστε κρύο επίθεμα (κομπρέσα)
* Αλείψτε το δέρμα με αλοιφή ή κρέμα που περιέχει 1% υδροκορτιζόνη (χορηγείται και χωρίς ιατρική συνταγή)
* Αν επιμένει η φαγούρα, πηγαίνετε σε ένα δερματολόγο